Voortgezet onderwijs in Woerden
Wet Middelbaar Onderwijs
In 1863 voert de overheid de Wet op het Middelbaar Onderwijs in op initiatief van Thorbecke. Dit leidt tot de oprichting van meer beroepsgericht voortgezet onderwijs. Tussen 1919 en 1941 krijgt Woerden een HBS (Hogere Burgerschool), een ambachtsschool, een landbouwschool en een huishoudschool. Na 1945 zijn de Protestants-christelijke en Rooms-Katholieke ULO-scholen (Uitgebreid Lager Onderwijs) in Woerden omgevormd tot zelfstandige scholen voor voortgezet onderwijs.
De Ambachtstekenschool
In Woerden en omstreken is het Uitgebreid Lager Onderwijs tot 1873 de enige vorm van onderwijs die een leerling na de lagere school kan volgen. Wie verder wil leren moet bijvoorbeeld naar Gouda of Utrecht. In 1873 richt de afdeling Woerden van de Vereniging ter bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverheid een “ambachtstekenschool” op. Het is geen echte school, maar meer een cursus die jongens van twaalf jaar en ouder ‘s avonds kunnen volgen. De leerlingen leren bouwkundig tekenen, rekenen, wiskunde en boekhouden. De voorzitter van het bestuur, die ook kantonrechter is, geeft in de eerste jaren van het bestaan van de avondtekenschool gratis lessen staatsinrichting. In 1919 erkent de overheid de school op grond van de wet op het Nijverheidsonderwijs. Willem Gestel (1853-1952), decoratieschilder en tekenleraar, tevens vader van de bekende Woerdense kunstenaar Leo Gestel, is lange tijd directeur van de school. De lessen worden eerst gegeven in de oude stadsburgerschool aan het Kerkplein. Maar omdat er steeds meer leerlingen naar de avondschool toe gaan, verhuist de school in 1926 naar een nieuw gebouw aan de Steenkuilen, de huidige Prinsenlaan. Rond die tijd volgen al ruim 75 leerlingen uit Woerden en omgeving deze avondcursussen.
Pas in 1941 gaat de school dagopleidingen verzorgen en wordt daartoe de Ambachtsschool Woerden en Omstreken opgericht. De school verzorgt ook meer technisch onderwijs en vestigt zich in 1954 in een nieuw gebouw aan de Burgemeester H.G. van Kempensingel. Later wordt deze Ambachtsschool onderdeel van de VMBO afdeling van het huidige Minkema College aan de Steinhagenseweg.
Hogere Burgerschool
In 1919 krijgt Woerden een Hogere Burgerschool (HBS), de eerste echte school voor voortgezet onderwijs in Woerden. Een aantal notabelen, waaronder burgemeesters, artsen en kaashandelaren uit Woerden en omliggende plaatsen nemen twee jaar eerder het initiatief tot de oprichting van de “Vereniging tot stichting en instandhouding van een Hogere Burger School”. De eerste voorzitter van deze vereniging is de Woerdense notaris Frederik August Minkema.
De school start met 30 leerlingen in een pand aan de Havenstraat, maar verhuist in 1925 naar een nieuw schoolgebouw aan de Van der Valk-Boumanlaan. De nieuwe school is belangrijk voor de centrumfunctie van Woerden. Leerlingen uit de plattelandsgemeenten in de wijde omgeving komen naar deze school. De HBS wordt in 1961 de Rijksscholen-gemeenschap F.A. Minkema voor havo en vwo. In de jaren negentig wordt de naam verandert in Minkema College. Sinds 2013 zijn de afdelingen havo en vwo gevestigd in een nieuw gebouw aan de Minkemalaan.
Christelijke Lagere Landbouwschool
In 1930 wordt de Christelijke Lagere Landbouwschool aan de Nieuwendijk opgericht. Over de oprichting wordt al in 1920 nagedacht en vergaderd. Pas tien jaar later opent de school haar deuren. Al in het eerste jaar gaan er 32 jongens uit Woerden en omgeving naar deze school. Onder de directeuren W.P. Cnossen en J. van Bemmel komt de Landbouwschool tot grote bloei. Toch kan in 1973 de relatief kleine school niet meer opboksen tegen de landbouwscholen in Breukelen, Alphen en Gouda. De Landbouwschool wordt opgeheven. Ruim veertig jaar lang heeft ze een belangrijke onderwijstaak voor boerenzoons uit het Groene Hart.
Huidig voortgezet onderwijs
Na 1945 ontstaan uit de christelijke en Rooms-Katholieke ULO-scholen in Woerden zelfstandige scholen voor voortgezet onderwijs, zoals de Rooms-Katholieke mavo Sint Jozef, de Christelijke huishoudschool, later de school voor Lager Beroepsonderwijs Oversingel, en de Christelijke ULO-school, later de F.A. Kalsbeek Scholengemeenschap.
De mavo Sint Jozef fuseert later met het Minkema College en verhuist in 2003 samen met de Ambachtsschool naar de locatie Steinhagenseweg. De Christelijke school voor Lager Beroepsonderwijs Oversingel en de F. A. Kalsbeek Scholengemeenschap voor mavo, havo en later ook vwo fuseren in 1995 tot het huidige Kalsbeek College met een vestiging voor vmbo onderwijs aan de Burg. H.G. van Kempensingel en een vestiging voor mavo, havo en vwo onderwijs aan de Jozef Israëlslaan.
Het Kalsbeekcollege en het Minkemacollege zijn tegenwoordig twee grote scholengemeenschappen. Hier gaat een groot aantal leerlingen uit Woerden en omgeving naar toe, waardoor Woerden nog steeds een regionaal centrum voor voortgezet onderwijs is. In Woerden is daarnaast ook het Futuracollege gevestigd dat Praktijkonderwijs verzorgt. En aan de Polanerbaan vinden we de MBO Rijnland, voor middelbaar beroepsonderwijs in tal van sectoren.
