Woerdense kunstenaars

Haagse School

Onder invloed van Franse en Engelse schilders gaan ook in Nederland schilders buiten landschappen schilderen. Dat dit mogelijk is komt overigens mede door de introductie van de verftube! Voor de schilders uit de Haagse School is vooral Nieuwkoop en omgeving dé plek waar ze willen werken. Bekende schilders als Willem Weissenbruch (1864-1941) en Paul Gabriël (1828-1903) werken hier. Toonaangevende vertegenwoordigers van de nadagen van deze school zijn de Woerdenaren Leo Gestel en Cornelis Vreedenburgh.

De Haagse School breekt met de romantische opvatting in de kunst, die tot in het midden van de negentiende eeuw erg populair is. De werkelijkheid wordt daarbij door de kunstenaars geïdealiseerd. In plaats daarvan wil de Haagse School vooral hun eigen min of meer realistische indrukken van de werkelijkheid weergeven. De schilders zoeken hun onderwerpen buiten, in het Hollandse landschap: polders, rivierlandschappen, vee, boerderijen, molens, vissers en hun bomschuiten. Vaak is hun werk getooid met prachtige wolkenpartijen.

Verder verleden

Al eerder kent Woerden kunstenaars en schilders. De beroemdste daarvan is Herman van Swanevelt (1603-1655). Hij behoort tot een vooraanstaande Woerdense schilders-familie. Verschillende familieleden zijn schilder en hij is verwant aan de beroemde Leidse schilder Lucas van Leyden (1494-1533). En een oom, Dammes Huigensz de Hoey (1570-1636), is schrijnwerker en maakt voor Woerden de Stedekist, die nog steeds te bewonderen is in het Stadsmuseum van Woerden. Ook nu al vinden schilders inspiratie in de streek rond Nieuwkoop, getuige het werk van bijvoorbeeld Jan de Bisschop (1628-1671) en Johan Beerstraten (1622-1666). Wat Woerden betreft kennen we uit de 15^e eeuw nog een bijzondere kunstenaar: uitgever Hugo Jansz. Van Woerden, inderdaad geboren in Woerden, illustreert op unieke wijze boeken zoals getijden- en gebedenboeken. Hij is rond 1475-1500 werkzaam in Leiden. Er zijn in de eeuwen daarvoor uiteraard ook kunstenaars aan het werk maar zij zijn eerder handwerkslieden. Van zelfstandige kunstenaars is dan nog geen sprake. Ze verfraaien bijvoorbeeld de Petruskerk met schilderingen en beelden. Een aantal beelden is thans nog, zij het in gehavende staat ten gevolge van de beeldenstorm, te bewonderen in de kerk.

Er is meer

We weten weinig van de kunstenaars werkzaam in de Middeleeuwen en de eeuwen daarna. Pas aan het eind van de 19^e eeuw begint een nieuwe bloeitijd. De rooms katholieke neogotische Bonaventurakerk wordt gebouwd door Nicolaas Molenaar (1850-1930), een leerling van Pierre Cuypers, en verfraaid met beelden en gebrandschilderde ramen en met een orgel. De Lutherse kerk en de Petruskerk bezitten een orgel van de beroemde orgelbouwer-familie Bätz. En dan hebben we het nog niet over bijzondere creaties op het gebied van de architectuur. Zo zijn er verschillende gebouwen te vinden in Woerden van de hand van architect Jan Wils (1891-1972). Kortom, Woerden is de bakermat voor tal van kunstenaars en ook de plaats waar veel werken, in het Stadsmuseum Woerden en daarbuiten, te bewonderen zijn.

Selectie

In dit Verhaal van Woerden wordt een selectie van belangrijke Woerdense kunstenaars beschreven. De keuze is gemaakt door kunstkenner Frans Lander. Hij haalt vooral beeldend kunstenaars naar voren die uitblinken door hun kwaliteit. En die van belang zijn geweest voor het culturele leven in Woerden en Nederland.

Herman van Swanevelt (1603-1655)

Landschapsschilder

In deze tijd laten veel schilders zich inspireren door Italië. Daar treffen ze niet alleen schitterende ruïnes aan in een betoverend landschap, maar ook de werken van hun grote voorbeelden Michelangelo en Rafael. Rond 1630 trekt Van Swanevelt naar Rome om daar lange tijd te werken. Hij weet als een van de eersten het bijzondere licht van de zonsopgang of –ondergang te vangen in een schilderij van een geïdealiseerd landschap. Voorts is hij zeer bedreven in het maken van tekeningen en etsen. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Cornelis Vreedenburgh (1880-1946)

Kunstschilder, typerend voor de Haagse School

Samen met zijn stadsgenoot en vriend Leo Gestel trekt Cornelis Vreedenburgh er al snel op uit om mooie landschappen te ontdekken. Zoals bij de Kagerplassen en natuurlijk rond Nieuwkoop. Naast landschappen – vaak met waterpartijen – schildert hij ook stads- en havengezichten vooral van Amsterdam. Het zijn vaak grote indrukwekkende doeken met  opvallend mooie, lichte wolkenpartijen. Soms schildert hij ook intieme taferelen, vooral tijdens zijn periode in Laren. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Leendert  (Leo) Gestel (1881-1941)

Kunstschilder en boekbandontwerper

In het werk van de geboren Woerdenaar Leo Gestel zie je veel invloeden van andere schilders, maar toch heeft hij een eigen, erg herkenbare stijl. Zijn vrienden in de kunst noemen hem Leonardo (naar Da Vinci), afgekort tot Leo. Hij blijft die naam zelf gebruiken. Samen met Piet Mondriaan en Jan Sluyters ontwikkelt hij zich tot één van de grote vernieuwers van de Nederlandse schilderkunst. Gestel hanteert in zijn werk allerlei stijlen, zoals het luminisme, het kubisme en expressionisme. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Jan Kriege (1884-1944)

Edelsmid 

Jan Kriege is een meester in het werken met tombak – een legering van 15% koper en 85% zink. Het is goedkoop materiaal dat al eeuwen wordt gebruikt. Met speciale platte en bolle hamers kan hij uit één plaat de mooiste voorwerpen tevoorschijn toveren. Zoals vazen en andere gebruiksvoorwerpen, maar ook een driedimensionaal portret! Zijn zilversmeedwerk wordt gerekend tot de Art Deco-stijl. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Hendrik van Kempen (1892-1958)

Docent in Woerden en kunstenaar 

Het werk van Hendrik van Kempen is omvangrijk en gevarieerd. Hij schildert altijd herkenbare onderwerpen. Zoals landschappen, stillevens, portretten en stadsgezichten. Regelmatig kun je in zijn werk invloeden herkennen van de Haagse School, met name van schilders als Van Gogh, Vreedenburgh, Verster en Rosemeijer. Hij is tekenleraar, eerst aan de avondtekenschool en HBS is Woerden, later in Utrecht. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Herman de Man (1898-1946)

Schrijver en journalist

Herman de Man is één van de bekendste Nederlandse schrijvers van streekromans. Ze gaan over personen of gemeenschappen in een duidelijk landelijke omgeving, veelal met een folkloristisch karakter. Hij is schrijver van de bekende roman Het Wassende Water, waarin hij het leven schetst in de Krimpenerwaard en de Lopikerwaard. Naast het schrijven van verhalen en romans is hij werkzaam als journalist voor verschillende kranten en verzorgt ook radioprogramma’s voor de KRO. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Arie Zwart (1903-1981)

Landschapsschilder in de nadagen van de Haagse School

Werken van Arie Zwart kun je herkennen aan naturalistisch geschilderde Hollandse landschappen die vooral sfeer uitstralen. Bekende elementen in zijn voorstellingen zijn boerderijen, boomgaarden, water en wolkenluchten. Gaandeweg wordt zijn stijl steeds lichter. Dat zie je vooral terug in zijn werk dat hij maakt tijdens reizen naar Zuid-Frankrijk en Ibiza. Hij zegt zelf: “ Ik wil de zuivere schoonheid van het land schilderen en daarvan iets doorgeven aan de mensen”. Daarin is hij zeker geslaagd. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Rein Snapper (1907-1988)

Beeldend kunstenaar

De houtsnijkunst kent grove vormen, scherpe lijnen en opvallende zwart-wit contrasten.  Rein Snapper is buitengewoon vaardig in deze, van oorsprong Chinese, techniek uit de negende eeuw. Hij werkt voor verschillende uitgevers. Schitterende boekomslagen  en boekillustraties zijn het resultaat. Zoals in boeken van de Russische schrijver Dostojewski en de Nederlandse schrijver Frederik van Eeden. Het werk van Rein Snapper is verder expressionistisch met een krachtige, uitgesproken stijl. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Herman Prins (1922-1987)

Veelzijdig kunstenaar, waaronder emailleur

Herman Prins beheerst verschillende technieken, zoals tekenen, gouache, koperlaswerk en emailleren. Vooral in de laatste techniek boekt hij opvallende resultaten. Zijn werk is vol met symbolen en elementen uit de Art-Deco stijl. Hij ziet zijn werk als een zoektocht naar het wezenlijke der dingen. De mens staat daarin centraal. Herman beschikt over een onuitputtelijke fantasie en in zijn werk vind je sprookjesachtige en Bijbelse taferelen. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Ido Vunderink (1935-2021)

Ontwerper en kunstschilder

In de jaren ‘50 en ‘60 van de vorige eeuw werkt Ido Vunderink als textielontwerper, ontwerpt wandtapijten en bekwaamt in het ontwerpen van creaties van glas. Hij krijgt opdrachten van bedrijven en kerken, waaronder die in Amstelveen, Breda en Hilversum. Ook verwerft hij een opdracht voor de Bonaventurakerk in Woerden. In 1976, inmiddels woonachtig in de Meije, wendt hij zich tot zijn eigenlijke passie: schilderen. Zijn schilderijen van de zon nabij de horizon zijn verbijsterend mooi van kracht: een explosie van licht en kleur. Later zal hij op zoek naar het wezenlijke der dingen steeds meer vereenvoudigen. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Jan Vermaat (1939-2022)

Beeldend kunstenaar

Jan Vermaat begint zijn carrière als schilder en illustrator. Hij is echter vooral bekend als beeldhouwer. Hij werkt in klei, in allerlei soorten steen, in brons en metaal. Hij bewondert Italiaanse beeldhouwers maar in zijn werk ziet een kenner invloeden uit Rusland en België. Het model abstraheert hij bijna tot geometrische vormen. Daardoor krijgen ze een wat kubistische stijl maar de lijnvoering blijft sierlijk. Daarin herken je de tekenaar terug. Zijn goed gelijkende portretten zijn beroemd en vormen een opvallend accent in zijn werk. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Twee mussen (Jan Vermaat) – Stromenlaan 128 te Woerden
Voor de mensenrechten (Jan Vermaat) – Oostdam hoek Prins Hendrikkade te Woerden
Schrijvend meisje (Jan Vermaat) – Constantijnschool (Botter) te Woerden
De jager (Jan Vermaat) – Rijnkade te Woerden
De Golf (Jan Vermaat) – Molenvlietbaan te Woerden

Sietse Goverts (1947)

Beeldend kunstschilder

Sietse Goverts, werkzaam in Harmelen,  schildert abstract, dat wil zeggen dat zijn schilderijen geen directe weergave zijn van wat we om ons heen zien. In de abstracte schilderkunst is de nabootsing van de natuur volledig verlaten. Zijn gebruik van kleur is geraffineerd en tegelijkertijd heel expressief. Soms fonkelt de kleur als een edelsteen. Het leidt tot een geheel eigen beeldtaal. Daarin neemt hij je mee in zijn eigen spiritualiteit, in zijn eigen zoektocht naar het wezenlijke van zijn omgeving en van zichzelf. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Hans van Ommeren (1948-2018)

Fotografisch kunstenaar

Als groot vakman en kunstenaar ontwikkelt Hans van Ommeren via zijn foto’s een geheel eigen beeldtaal. Hij experimenteert met uiteenlopende apparatuur en technieken. Daarmee verruimt hij de fotografie met ongekende mogelijkheden voor de beeldende kunst. Mogelijkheden die hij zelf als eerste exploreert en benut. Zijn portretten zijn aangrijpend en vermaard. Hij ‘betrapt’ de afgebeelde persoon en laat hem de kijker ontmoeten. Hans neemt voorts het initiatief voor tal van exposities en andere activiteiten in Woerden. Daarnaast is hij een inspirerende docent die zijn kennen en kunnen doorgeeft aan de volgende generatie. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Taeke de Jong (1948)

Beeldhouwer

In Woerden en omgeving tref je veel werk aan van Taeke de Jong, zoals het bekende beeld de Schaatsers op de Snellerbrug. Zijn werk is altijd zeer realistisch en omvat klein werk, monumentaal werk en penningen. Er zijn invloeden zichtbaar van het impressionisme. Hij bevriest als het ware een bepaald moment dat hem bevalt. Met accenten, waaronder ritmiek of verstilde beweging, vergroot hij vervolgens het karakter van mensen en dieren. Die unieke combinatie van expressies maakt zijn werk erg geliefd. Klik hier voor een pdf met meer informatie.

Beeld Moeder en Kind (Taeke de Jong) – Van Slingelandtlanen te Woerden
Beeld Man en paard (Taeke de Jong) – Burg. Breenplantsoen te Kamerik
Beeld Drie schaatsers (Taeke de Jong) – Snellerbrug te Woerden
Beeld Baltsende zwanen (Taeke de Jong) – Milandweg te Zegveld
Beeld Gedenkteken Kamerik (Taeke de Jong) – Meent te Kamerik
Beeld Beschutten Beschermen (Taeke de Jong) – Houttuinlaan te Woerden
Beeld Drukkers in verzet (Taeke de Jong) – Kerkplein te Woerden
Beeld Monument treinramp Harmelen (Taeke de Jong) – Putkop te Harmelen

Nico van Esterik (1951)

Magisch realistisch kunstschilder

De geboren en getogen Woerdenaar Nico van Esterik woont en werkt hier nog altijd. Hij schept een geheel eigen fantasierijke wereld, waarin allerlei bestaande en verzonnen elementen te herkennen zijn. Hij laat zich ook inspireren door oude meesters uit de Middeleeuwen, zoals Pieter Breugel, of door moderne magisch realisten zoals de schilder Pyke Koch uit Utrecht. De laatste jaren schildert hij gewoon figuratief en verdwijnt het magisch realisme uit zijn werk. Klik hier voor een pdf met meer informatie.