In het brandpunt van de geopolitiek

Een belangrijke gebeurtenis

Van 16 tot 19 maart in het jaar 1610 vindt in het stadhuis van Woerden een internationale bijeenkomst plaats. Internationaal omdat naast vertegenwoordigers van de stad en het gewest Utrecht, de Staten Generaal, de Raad van State en Prins Maurits ook de ambassadeurs van Frankrijk en Engeland aanwezig zijn. De eenheid van de nog jonge Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden staat op het spel. En daarmee ook die van West-Europa.

Aanleiding en uitkomst

De reden van de bijeenkomst is dat er in de stad Utrecht aan het begin van 1610 een nieuw stadsbestuur is aangetreden na een soort ‘staatsgreep’. Dit nieuwe bestuur bestaat voornamelijk uit lagere burgerij en ambachtslieden en die willen onder andere dat de invloed van de kerk en de adel beperkt wordt. De Staten van Utrecht weigeren echter dit nieuwe bestuur te erkennen. Omdat men bang is dat zo’n omwenteling ook in andere steden gaat plaatsvinden, wordt er door de Staten van Utrecht onderhandeld met het nieuwe stadsbestuur. Dat levert helaas niets op.

Na tussenkomst door de Staten Generaal, de ‘centrale regering’ in Den Haag, valt het besluit om te proberen in een ‘neutrale’ plaats tot een oplossing te komen. Zo komt men in Woerden terecht, gelegen op de grens van Holland en Utrecht. Het Kasteel wordt niet geschikt geacht als de plaats van handeling want daar zit de baljuw die het gewest Holland vertegenwoordigt. Het stadhuis blijkt de meest geschikte plek. Dit levert voor het stadsbestuur nog wat problemen op omdat men net bezig is  het stadhuis uit te breiden. In 1602 heeft Woerden namelijk het recht gekregen om een vroedschap te vormen, een voorloper van de gemeenteraad. Voor dat vroedschap is het gebouw eigenlijk te klein. Men besluit om het gebouw naar boven toe uit te breiden en op de eerste verdieping, de vroegere zolder, een nieuwe vroedschapszaal te bouwen.

De onderhandelingen in Woerden leveren echter niets op en men gaat zonder akkoord uit elkaar. Militair ingrijpen lijkt nu de enige oplossing. Frederik Hendrik, een broer van Prins Maurits, trekt eind maart met 40 vendels (zo’n 4000 tot 6000 soldaten) naar Utrecht en dwingt het nieuwe stadsbestuur om af te treden. De orde wordt weer hersteld en de ‘oude’ bestuurders keren terug.

Een blijvende herinnering

Als dank voor het beschikbaar stellen van de conferentieruimte schenken  de betrokkenen bij de onderhandelingen 1000 gulden aan de stad Woerden. Het geldt wordt besteed aan herdenkingsramen die in 1614 worden geplaatst. Volgens een beschrijving van Isaak Tirion uit 1749 zijn hierop de “voornaamste geschiedenissen des lands sedert de Nederlanden het Spaansche jok hebben afgeschud tot op en tijd wanneer de glazen gemaakt zijn” te zien. De ramen hebben de Bataafse revolutie en Franse Tijd tussen 1795 en 1813 niet overleefd. In 1903 worden er nieuwe exemplaren aangebracht, waarbij per ongeluk 1601 in plaats van 1610 als jaar is vermeld. Ook zijn nu enkele wapens te zien van partijen die niet bij de onderhandelingen betrokken waren.